تحقیق جامعه شناختی با موضوع دگرگونی اسلام پس از کسب استقلال قرقیزستان در میان ۲۵۰۰ نفر از ساکنان استان ها و مناطق مختلف این کشور توسط موسسه پژوهشی بورانا با همکاری محققان دانشگاه های هاروارد و میچیگان انجام گرفته است. در این تحقیق ضمن استفاده از روش های آماری سطح دینداری و ارتباط آن با شاخص های مهم اجتماعی مانند سطح تحصیلات، میزان درآمد، منطقه، جنسیت، ملیت و ... بررسی شده است. نتایج این طرح در کتاب دانشگاه پیتزبورگ تحت عنوان: Islam, society, and politics in Central Asia (اسلام، جامعه و سیاست در آسیای مرکزی) سال  ۲۰۱۷ منتشر شده است.

در فرم های نظرسنجی ۴۳ سوال در شش گروه موضوعی از جمله : مردم شناسی، دین و ایمان، مشارکت دینی، ارزش های دینی، اطلاعات و آگاهی دینی، دین و سیاست طراحی شده بود. براساس این تحقیق نتیجه مشخص بیداری دینی در قرقیزستان رشد مراکز دینی در این کشور می باشد. در سال ۲۰۱۸  در کشور قرقیزستان ۲۸۱۱ مسجد، ۵۱ مدرسه دینی، ۱۰ دانشگاه اسلامی فعال بود. نیز جریانات مختلف اسلامی (مدرن گرایان، سلفی گران و ...) بوجود آمدند. همچنین صنایع غذایی حلال و لباس های دینی مردانه و زنانه بسیار توسعه یافته است. هر سال حدود ۵ هزار نفر از اتباع قرقیزستان به حج می روند.

 روسلان جلال مسئول این تحقیق ضمن اعلام نتایج این طرح گفت: گرایش مجدد مردم قرقیزستان به دین در سال های ۱۹۹۰ آغاز شد. یکی از نشانه های این گرایش استفاده مردم از واژه های «حجاب»، «محصولات حلال» و ... بوده است. ۴۸ درصد به سوال " آیا مهم ترین اصول اسلام را می دانید؟" پاسخ مثبت داده اند که اکثرا افراد جوان و میانسال بوده اند. این امر نظریه احیای اسلام پس از فروپاشی اتحاد شوروی را تایید می کند. بسیاری از نظردهندگان از پیشنهاد درج دروس اسلامی در مدارس کشور استقبال کردند. شایان ذکر است که در جنوب قرقیزستان اکثریت مردم نسبت به این ابتکارات نظر مثبت دارند.

اما تمام این مصداق ها و نیز اینکه اکثر مردم خود را مومن عنوان کردند نشانگر آن نیست که جامعه قرقیز در ادای اعمال مذهبی نیز مومن شده باشد. ۹۵ درصد از نظردهندگان به وجود خدا اعتقاد دارند. ۴۵،۶ درصد خود را مسلمان، ۲۹،۸ انسان و ۹،۲ درصد شهروند قرقیزستان می دانند. ۵۸،۸ درصد مردم خود را مسلمان و علت آن را زاده شدن از والدین مسلمان عنوان کردند. ۳۱،۶ درصد از نظردهندگان گفتند که "اسلام انتخاب من است".

۳۲،۷ درصد هر روز نماز می خوانند و ۴۷،۹ درصد اصلا اهل نماز نیستند. ۱۹،۵ درصد گاهی نماز می خواهنند. ۵۰ درصد روزه می گیرند و ۲۹،۹ درصد اهل روزه نیستند. ۵ درصد به حج رفته اند . ۷۶،۸ درصد قصر سفر به حج را دارند. ۶۴،۳ زکات خمس را پرداخت می کنند. ۲۸،۴ درصد حد اقل یک بار در هفته به مسجد می روند و ۵۴،۴ هرگز در مراسم مذهبی شرکت نکرده اند.

۳۲،۲ درصد از اسلام آگاهی کامل ندارند. منابع کسب اطلاعات در خصوص اسلام دوستان و همسن و سالان (۳۰،۵ %)، اعضای خانواده (۲۵،۲ %)، نشریات (۱۲،۷ %)، خطبه ها و موعظه ها در مساجد (۱۳،۹ %)، موسسات و مراکز آموزشی دینی (۳ %) و خواندن ترجمه قرآن (۲۵ %) بوده است.

در موضوع دین و سیاست، بسیاری از نظردهندگان بر این باورند که رئیس جمهور کشور باید به وجود خدا اعتقاد داشته باشد و افراد مومن باید به کار دولتی پردازند. با توجه به نتایج این تحقیق دولت باید به این موضوع فکر کند که با توجه به رشد دینداری در این کشور ؛ جامعه قرقیز چند دهه آینده چگونه خواهد بود؟

منبع:

https://www.vb.kg/doc/۳۷۷۰۴۹_issledovanie:_v_kyrgyzstane_podderjat_vvedenie_v_shkolah_islamskih_predmetov.html